تجزیۀ الگوی اثر متقابل ژنوتیپ و سال برای عملکرد دانه در رگه‌های جهش‌یافتة برنج با استفاده از روش چند متغیره AMMI

وجود اثر متقابل ژنوتیپ × محیط ایجاب می­کند که عملکرد ژنوتیپ­ها در دامنۀ گسترده‌ای از شرایط محیطی آزمایش شوند، تا اطلاعات به‌دست‌آمده بتواند کارایی مربوط به گزینش و معرفی آن­ها را افزایش دهد. در این بررسی به‌منظور تعیین پایداری عملکرد و تجزیۀ الگوی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، 66 رگۀ (لاین) جهش‌یافتة (موتانت) برنج همراه با پنج رقم شاهد به مدت سه سال زراعی (1393-1391)، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. تجزیۀ اثر اصلی جمع­پذیر و اثر متقابل ضرب­پذیر (AMMI) نشان داد که اثر ژنوتیپ، سال و اثر متقابل بین آن‌ها بسیار معنی­دار بود. مجموع مربعات اثر متقابل توسط روش  AMMIبه یک مؤلفۀ اصلی اثر متقابل (IPCA) معنی­دار در سطح احتمال 05/0 و باقیمانده (نویز) جداسازی شد. مؤلفۀ اصلی اول 57/57 درصد از کل مجموع مربعات اثر متقابل را توجیه کرد. نمودار دووجهی (بای­پلات) نخستین مؤلفۀ اصلی و میانگین عملکرد با روش AMMI برای ژنوتیپ­ها و محیط­های (سال­های) مورد بررسی مشخص کرد که ژنوتیپ­های G7، G41 و G69 با داشتن کمترین اثر متقابل ژنوتیپ در محیط (سال) و داشتن عملکرد بالا پایداری بیشتری دارند و ژنوتیپ­های G63، G20 و G33 با عملکرد پایین­تر از میانگین به‌عنوان ژنوتیپ‌های ناپایدار شناخته شدند.